Niektórzy racjonaliści twierdzą, że Ewangeliści uważają Herodiadę za żonę tetrarchy Trachonitis Filipa (Mt 14,3; Mk 6,17), syna Kleopatry jerozolimskiej, co ma być błędem historycznym, ponieważ tetrarcha Filip poślubił nie Herodiadę, ale córkę Herodiady – Salome1. Flawiusz utożsamiał męża Herodiady z Filipem, synem Mariammy II i Heroda Wielkiego, którego nazywa on jedynie Herodem i odróżnia go – rzekomo w przeciwieństwie do Ewangelistów – od wspomnianego tetrarchy2.
Powyższy zarzut jest jednak pozbawiony podstaw. Żaden z Ewangelistów nie napisał, że „tetrarcha” Filip był mężem Herodiady, choć stosują oni termin „tetrarcha” wobec innych Herodów (Mt 14,1; Łk 3,1.19; 9,7; Dz 13,1); piszą oni jedynie, że Herodiada była żoną Filipa, co zupełnie zmienia postać rzeczy, ponieważ mógł to być już zupełnie inny Filip z rodu Heroda (te same imiona wśród dzieci Heroda powtarzały się nagminnie, np. Antypas i Antypater – Antypas jest skrótem od Antypater3). Jedyny problem jaki powstaje w tej sytuacji to brak u Flawiusza wyraźniej wzmianki o tym, że mężem Herodiady był Herod noszący imię Filip. Wzmiankuje on jedynie, że mężem Herodiady był niesprecyzowany z imienia Herod, zanim porzuciła go ona na rzecz innego Heroda – tetrarchy Galilei4, jego brata, co jest z kolei już zbieżne z informacją przekazaną przez Ewangelistów, również donoszących nam o tym, że obaj jej mężowie z rodu Herodów byli braćmi (Mt 14,3; Mk 6,17; Łk 3,19).
Mamy zatem nie rozbieżność a zgodność informacji przekazywanych przez Flawiusza i Ewangelistów w tej kwestii, a wspomniany problem polegający jedynie na tym, że pierwszy mąż Herodiady (Herod Filip) nie jest nazwany u Flawiusza wyraźnie z imienia, tak jak u Ewangelistów, nie jest tak naprawdę żadnym problemem. Przecież Flawiusz także innych Herodów nie nazywa z imienia, tak jest z Herodem synem Fazaela i Salampsio, a także z innym Herodem – synem Arystobula i Salome5. Również innego Heroda, króla Chalcis, syna Arystobula i Bereniki Flawiusz nie nazywa nigdy z imienia, choć pisze o nim bardzo często6. W swej Autobiografii Flawiusz pisze o jakimś bliżej niesprecyzowanym z imienia Herodzie z Tyberiady7, wspominając także Heroda syna Miarusa i Heroda syna Gamalusa, również nie nazywając ich obu z imienia8. Natomiast w swym Przeciw Apionowi Flawiusz pisze o jakimś bliżej niezidentyfikowanym z imienia Herodzie, który kupił egzemplarz jego Wojny Żydowskiej9. Podobnie jest w Biblii. Wnuk Heroda Wielkiego, syn Arystobula, miał aż cztery imiona: Marek, Juliusz, Agryppa, Herodes, a mimo to Dzieje Apostolskie nazywają go jedynie ogólnikowo Herodem (Dz 12,1.6). Herod Archelaus również pomijał na bitych przez siebie monetach swoje imię Archelaus, pisząc jedynie: „Herodes etnarches”. Dio Kasjusz nazywał tego etnarchę jedynie Herodem10. Plutarch z Cheronei wspomina Heroda z Judei, nie wymieniając jednak jego imienia11. Nie inaczej czynią Ewangeliści, którzy opisując życie Heroda Antypasa zwą go jedynie Herodem (Mt 14,1.3.6; Mk 6,14-16.18-22; Łk 3,19)12. Nawet Flawiusz nie nazywa Heroda Antypasa z imienia, pisząc o nim jedynie jako o Herodzie13. Patrz też: Mt 22,16; Mk 3,6; 8,15; 12,13; Łk 1,5; Łk 3,1; 8,3; 9,7.9; 13,31; 23,7-8.11-12.15; Dz 4,27; 12,11.19.21; 13,1; 23,35.
Niniejszym, zarzut racjonalistów, zgodnie z którym Ewangeliści pomieszali tetrarchę Trachonitis Filipa, syna Kleopatry jerozolimskiej i męża Salome, z Herodem Filipem, synem Mariammy II i Heroda Wielkiego, mężem Herodiady, został pozbawiony jakichkolwiek podstaw. Ewangeliści wcale nie utożsamiają tych postaci, a problem nie nazwania przez Flawiusza wyraźnie z imienia pierwszego męża Herodiady nie jest żadnym problemem, ponieważ inni starożytni autorzy, sam Flawiusz, a nawet sami Herodowie pomijali imiona Herodów, określając ich jedynie za pomocą ogólnikowego tytułu „Herod”.
Jan Lewandowski, luty 2006
1 Por. Józef Flawiusz, Dawne Dzieje Izraela, XVIII, 5, 4.
2 Tamże.
3 Por. Podręczna Encyklopedia Biblijna, t. I, red. E. Dąbrowski, Poznań, Warszawa, Lublin 1959, s. 381.
4 Por. Józef Flawiusz, Dawne Dzieje Izraela, XVIII, 5, 4.
5 Tamże.
6 Tamże, XVIII, 5, 4; XIX, 5, 1.2; XIX, 8, 1.3; XX, 1, 2.3; XX, 5, 2; XX, 7, 3; tenże, Wojna Żydowska, I, 28, 1; II, 11, 5.6; II, 12, 1; II, 13, 2.
7 Józef Flawiusz, Autobiografia, XVIII (96).
8 Tamże, IX (33).
9 Tenże, Przeciw Apionowi, I, 9 (52).
10 Dio Kasjusz, Romaika, 55, 27, 6.
11 Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, Antoniusz, 61; 71-72.
12 Por. Podręczna Encyklopedia Biblijna, t. I, dz. cyt., s. 381-382.
13 Józef Flawiusz, Autobiografia, IX (37); XII (65).
Źródło: http://www.trinitarians.info/ateizm/art_293_Czy-Ewangelisci-pomylkowo-nazwali-Herodiade-zona-tetrarchy-Filipa_.htm