Każdego roku w Polsce 40 tys. kobiet przeżywa poronienie, a 2 tys. rodzi martwe dzieci. Nie dość, że muszą zmagać się z ogromnym bólem po stracie upragnionego maleństwa, to często również z biurokracją urzędników i znieczulicą personelu medycznego.
Lekarze i pielęgniarki potrafiący wziąć za rękę pacjentkę, która utraciła swoje dziecko, czy spojrzeć jej w oczy, to naprawdę rzadkość – twierdzą kobiety, które musiały same zmierzyć się z tym dramatem. Jedną z nich jest Monika Nagórko, prezes Stowarzyszenia Rodziców po Poronieniu. I choć dzisiaj jest szczęśliwą matką, nie potrafi zapomnieć o dwójce utraconych dzieci. Doskonale rozumie, co przeżywają kobiety, które nie doczekały przyjścia na świat swojego maleństwa. Dlatego wraz z innymi walczy o prawa osieroconych rodziców.
– W większości szpitali nadal panuje takie podejście, że to jest tylko płód, jakaś tkanka, którą się utylizuje, a przecież to było upragnione, wyczekiwane dziecko. Rodzice nie wiedzą, że mają prawo je pochować. Mało tego, czasami próbuje się ich odwodzić od zorganizowania pogrzebu. Szpitale nie chcą wydawać stosownych zaświadczeń, np. określających płeć dziecka, nawet domniemaną. Tymczasem bez tego Urząd Stanu Cywilnego nie wyda aktu zgonu, co z kolei uniemożliwia pogrzeb – mówi M. Nagórko. Jej zdaniem, najwięcej zależy od lekarzy i położnych. To oni powinni poinformować pacjentkę o jej prawach. – Kobieta zachodząc w ciążę, nie myśli o tym, że dojdzie do poronienia. Jeżeli jednak to się zdarzy, rolą szpitala jest udzielenie informacji – uważa M. Nagórko.
Tymczasem personel medyczny, kapelani, urzędnicy nie są przygotowani, by zapewnić odpowiednią pomoc kobietom, które poroniły. Na szpitalnych korytarzach próżno szukać chociażby ulotek informujących o prawach przysługujących osieroconym rodzicom. Dlatego w związku z przypadającym 15 października Dniem Dziecka Utraconego przypominamy przepisy, które pomogą w walce z urzędniczą biurokracją.
Masz prawo do szacunku i godności…
Po pierwsze, rodzice mają prawo do zobaczenia dziecka – bez względu na to, jak ono wygląda, nawet jeśli personel medyczny mówi, że lepiej tego nie robić. Prawo do pożegnania i żałoby ma dla rodziców wielką wartość psychoterapeutyczną, pomaga choć trochę oswoić niewyobrażalny ból. Jeśli do poronienia doszło późno, rodzice niekiedy proszą o kosmyk włosów, zdjęcie, ksero USG czy też odcisk stópki – to dla nich jedyne pamiątki, jakie zostaną po dziecku. Dlatego nie powinno się ignorować takich próśb. Rodzice powinni mieć też możliwość rozmowy z księdzem czy psychologiem.
…do rejestracji dziecka w USC
Zanim jednak udamy się do Urzędu Stanu Cywilnego, szpital powinien wystawić tzw. pisemne zgłoszenie urodzenia dziecka. Przysługuje ono każdemu dziecku (medycznie płodowi, zarodkowi), bez względu na czas zakończenia ciąży. W USC otrzymamy wtedy skrócony akt urodzenia maleństwa z adnotacją, że przyszło na świat martwe. Taki dokument, wydany z odpowiednią adnotacją, jest jednocześnie aktem zgonu. Warto wiedzieć, że prawo do rejestracji dotyczy także tych dzieci, które zostały poronione w domu.
…do urlopu macierzyńskiego
Matka, która straciła swoje dziecko, ma również prawo do urlopu macierzyńskiego (lub zasiłku macierzyńskiego, jeśli przebywa na urlopie wychowawczym). W przypadku narodzin martwego dziecka kobiecie przysługuje osiem tygodni urlopu. W pracy należy przedstawić skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Nie ma potrzeby składania zaświadczenia lekarskiego o odbytym porodzie.
…do pochówku
Bez względu na czas zakończenia ciąży rodzice mają prawo do pochowania dziecka. Szpital ma obowiązek wydać im kartę zgonu. Dokument ten potrzebny jest na cmentarzu, aby pochować dziecko.
Prośba o pogrzeb katolicki dziecka zmarłego przed porodem jest równoznaczna z oznajmieniem woli, że rodzice zamierzali je ochrzcić. Przepisy kościelne zezwalają na pełen obrzęd pogrzebowy, z Mszą św. i obecnością kapłana na cmentarzu, według formularza przewidzianego dla dzieci zmarłych przed chrztem. Nie może to być jednak Msza św. pogrzebowa, przewidziana dla osób zmarłych po ukończeniu siódmego roku życia. Uczestnicy pogrzebu modlą się głównie w intencji pogrążonych w smutku rodziców.
…do zasiłku pogrzebowego
Rodzice, którzy zdecydują się pochować swoje dziecko, mają prawo do uzyskania zasiłku pogrzebowego. Przysługuje on bez względu na czas zakończenia ciąży. Aby otrzymać świadczenie, należy w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych przedstawić dokumenty potwierdzające prawo do zasiłku oraz akt urodzenia z adnotacją o martwych narodzinach. MD