Autor: Ks. Jacek Wojda
Papież Franciszek ustanowił, że od 30 listopada 2014 do 2 lutego 2016 roku Kościół obchodzić będzie Rok Życia Konsekrowanego. W Polsce rozpocznie się on uroczyście na Jasnej Górze w pierwszą niedzielę Adwentu Mszą Świętą i Apelem maryjnym. „Ewangelia, proroctwo, nadzieja – życie konsekrowane w Kościele dzisiaj” – pod tym hasłem rozpoczynamy Rok Życia Konsekrowanego.
„Dzisiaj” graniczy z „wczoraj”. Bez tej perspektywy jest niemożliwością zobaczyć głębię, na jaką Kościół chce nas wyprowadzić i radość, która ma się z tego zrodzić.
Tradycyjnie uważa się, że życie zakonne ma swój rozwój w wieku wolności Kościoła[1], który zainicjował cesarz Konstantyn wraz ze swym otwarciem na wiarę chrześcijańską. Kościół stanął wówczas wobec różnych wyzwań a w międzyczasie pojawiały się nowe problemy. A takim problemem było utrzymanie jego drogi świętości, jaką winien iść okazując swą nadprzyrodzoną twarz, nie z tego świata, ale już przynależącą do nieba. Do tej pory świętość generalnie przypisywana była męczennikom za wiarę. Odtąd zaś ideałem, którego gwiazda już wschodzi staje się monastycyzm. Jest on ruchem kształtującym się, próbującym połączyć przeciwstawne elementy. Przykładem jest św. Bazyli Wielki, który poprzez doświadczenie pustyni, zaprawił się do posługi zarówno jako prezbiter i jako biskup[2].
Przyjmuje się, że życie monastyczne rodziło się w III i IV wieku i jego kolebką jest Egipt. Któż nie pomyśli o św. Antonim Pustelniku?! Postacie stojące u jego początków odegrały ważną rolę w historii Kościoła, a ich duchowość wpłynęła na rozwój cywilizacji.
Jednak ziarno powołania do życia konsekrowanego zostało rzucone w Kościele o wiele wcześniej. Te ziarna rozsiewał Jezus a potem Jego Apostołowie. Jezus stworzył wokół siebie wspólnotę, która w pewnym sensie była rodziną osób konsekrowanych, to znaczy poświęconych dla Królestwa Bożego i dla Jezusa, który to Królestwo zapowiedział i realizował. W pierwszych słowach adhortacji apostolskiej św. Jana Pawła II Vita consercrata czytamy: Życie konsekrowane [jest] głęboko zakorzenione w przykładzie życia i w nauczaniu Chrystusa Pana (…)[3].
Życie konsekrowane wyraża się m.in. w życiu zakonnym, czyli mającym określone reguły. Ponadto wyraża się w życiu religijnym, zwanym monastycyzmem (z łać. monasterium, z gr. monastērion – cela pustelnika, z łac. monachus, z gr. monachos – samotny, mnich, zakonnik). Życie konsekrowane, życie zakonne, życie monastyczne są to synonimy wskazujące na pewną formę życia religijnego różniące się położonymi akcentami. Życie kapłana w ramach kleru diecezjalnego jest też pewną formą życia konsekrowanego. Dziś do tych synonimów dopisalibyśmy Instytuty Świeckie[4].
Jak to się stało, że takie życie w ogóle pojawiło się? Kto je zainicjował? Jakie reguły stanęły u jego podstaw? Jak było przeżywane, samotnie czy we wspólnocie? Dokąd prowadziło? Takie i inne pytania nakierowują na postaci, których było wiele, a które ukazują to co najważniejsze i podstawowe w tego rodzaju życiu.
Przywołanie wielu bohaterów życia konsekrowanego niech stanowi rodzaj wędrówki po szlaku monastycznym starożytności. Celem jego może być poszukiwanie sensu życia konsekrowanego.
[1] B. Kumor, Historia Kościoła, t. I, Starożytność chrześcijańska, Lublin: KUL 2003, s. 210.
[2] http://e-sancti.net/zycie-kosciola/163-rok-wiary/5658-wiara-w-bazylego-skd-dokd, z dn. 18.XI.2014.
[3] http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_25031996_vita-consecrata_pl.html, z dn. 18.XI.2014.
[4] A. Wolska, Kościół pierwszego kontaktu. 8 rozmów o instytutach świeckich, Kraków 2014, s. 9. Ich członkowie żyją radami ewangelicznym (czystością, ubóstwem i posłuszeństwem) pozostając w świecie i dla niesienia Ewangelii światu.