Autor: Bp dr hab. Wiesław Śmigiel (Pelplin)
Istota nowej ewangelizacji
Wymienione wyżej powody nowej ewangelizacji wskazują również na podstawy teologiczne ewangelizacji, która jest konsekwencją zbawczej woli Boga, nakazu misyjnego Chrystusa i przykazania miłości[1]. Pragnieniem Boga jest, aby wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy (1 Tm 2, 4). Jeżeli Ewangelia jest dobrem wszystkich ludzi, to obowiązkiem tych, którzy już uwierzyli jest głosić ją światu (ES 64). Ewangelizacja jest nie tylko podstawowym obowiązkiem chrześcijan, ale również warunkiem ich zbawienia[2].
W sensie ścisłym centralnym tematem ewangelizacji jest Jezus Chrystus, a więc Jego dzieło. Głównie dotyczy to paschalnego misterium stanowiącego najpełniejsze objawienie miłości potężniejszej od grzechu i zła, która dźwiga człowieka z upadku i prowadzi ku wolności (por. EN 26). Wtórnym tematem jest prawda o godności człowieka, dziecięctwie Bożym oraz o powszechnym braterstwie (RH 10). W nowej ewangelizacji nie akcentuje się moralność, która sama w sobie nie jest celem, a konsekwencją wiary. Można przecież prezentować wysokie standardy moralne i nie być chrześcijaninem oraz można posiadać wiarę i zmagać się z grzechem[3].
Lineamenta do XIII Zwyczajnego Zgromadzenia Biskupów dotyczącego nowej ewangelizacji zawierają stwierdzenie, że nowa ewangelizacja to również nazwa nowego zainteresowania Kościoła swą podstawową misją, swą tożsamością i racją bytu. Dlatego jest to droga, która pozwala wyjaśnić i przemienić w czyn dziedzictwo apostolskie w naszych czasach. Poprzez program nowej ewangelizacji Kościół pragnie wprowadzić do świata i do aktualnych debat swój najbardziej podstawowy temat: głoszenie królestwa Bożego (Lineamenta 10).
Zatem na czym polega specyfika nowej ewangelizacji? Wspomniany już wcześniej bp Grzegorz Ryś szukając istoty nowej ewangelizacji odwołuje się do działalności Jezusa Chrystusa. Rozsyłają po raz pierwszy Dwunastu z misją ewangelizacyjną, mówił do nich: Idźcie do owiec, które poginęły z domu Izraela! Idźcie i głoście: bliskie jest królestwo Boże. Uzdrawiajcie chorych, wskrzeszajcie umarłych, oczyszczajcie trędowatych, wypędzajcie złe duchy! Darmo otrzymaliście, darmo dawajcie (Mt 10, 5nn). Zatem adresatami pierwszego posłania nie są poganie, ale bracia w wierze, którzy „poginęli”, zagubili się. Głoszone orędzie w swojej warstwie treściowej też nie zawiera elementu radykalnej nowości, sumuje się wokół pojęcia „królestwa Bożego”. Idea, że Bóg ma królować w życiu osobistym i społecznym była dobrze znana izraelitą. Ryś uważa, że nowa ewangelizacja polega na głoszeniu królestwa Bożego, nie jako teoretycznych rozważań, ale jako pełnego mocy wydarzenia, którego częścią składową jest przemiana życia np. chorzy odzyskują zdrowie, zmarli, trędowaci i opętani przywracani są wspólnocie; oczyszczeni mogą wejść do świątyni[4].
Podobne działanie opisuje św. Marek Ewangelista: Przyszli do Kafarnaum. Zaraz w szabat wszedł do synagogi i nauczał. Zdumiewali się Jego nauką: uczył bowiem jak ten, który ma władzę, a nie jak uczeni w Piśmie (Mk 1,21-22). Marek nie odnotowuje treści Jezusowego nauczania, ale z kontekstu wynika, że mieściła się ona w programie zapisanym sześć wierszy wcześniej: Jezus przyszedł do Galilei i głosił Ewangelię Bożą. Mówił: „Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” (Mk 1, 14-15). Jednak słuchacze Jezusa znaną prawdę o królestwie Bożym odkrywają jako coś nowego, ponieważ została ona ogłoszona z mocą[5].
Nowa ewangelizacja to właśnie głoszenie z mocą starych prawd. Jest ona skierowana do tych, którzy nie doświadczyli mocy wiary, nawet jeśli teoretycznie wiedzą o Bogu sporo[6]. Jest ona skierowana do świeckich, przedstawicieli życia konsekrowanego i członków hierarchii kościelnej. Współczesny kryzys wiary nie omija żadnego stanu. Akcentuje to również w swoim nauczaniu papież Franciszek.
Nowa ewangelizacja jest wyzwaniem dla Kościoła. Nie przekreśla ona znaczenia duszpasterstwa, a raczej stanowi jego wsparcie i uzupełnienie. Nie można jej zredukować do tzw. duszpasterstwa odzysku, ale jest pojęciem szerszym, ponieważ migracja i laicyzacja sprawiają, że w rejonach dawno schrystianizowane żyje coraz więcej niewierzących i pogan. Zakłada ona poszukiwanie nowych metod, jednak błędem byłoby skupienie się na tworzeniu i rozwijaniu nowych form duszpasterstwa, a lekceważenie tego, co jest stare i sprawdzone. Nie powinno się również deprecjonować znaczenia pobożności ludowej, która często jest konsekwencją żywej i prostej wiary oraz stanowi fundament przywiązania do Kościoła-Wspólnoty. Z duszpasterstwa należy eliminować tylko te praktyki, które nie są poprawne teologicznie i nie pomagają w doprowadzeniu człowieka do spotkania z Bogiem. Wprawdzie niektóre formy i metody ulegają dezaktualizacji ze względu na zmieniający się kontekst społeczno-kulturowy oraz towarzyszące temu przemiany religijności, jednak większość z nich wymaga odnowy, aby wciąż być skutecznym narzędziem ewangelizacji.
Wobec nowej ewangelizacji są także formułowane zastrzeżenia. Po pierwsze niebezpieczeństwo uznania, że to co „stare” w Kościele jest mniej wartościowe. Po drugie termin ten może suponować, że skrywa prozelityzm ze strony Kościoła, co podważałoby doświadczenie wypływające z II Soboru Watykańskiego, szczególnie dotyczące relacji Kościoła ze światem oraz dialogu międzyreligijnego[7]. Poza tym problemy terminologiczne rozmywają to pojęcie i sprawiają, że zaczyna ono być hasłem kaznodziejskim, a nie prawdziwym wezwaniem do aktywności.
Streszczenie
We współczesnym świeci wskutek procesów laicyzacyjnych następuje spadek przywiązania do Kościoła oraz wzrost liczby ludzi nie objętych duszpasterstwem. Odpowiedzią Kościoła na te problemy jest nowa ewangelizacja, czyli próba dotarcia z Dobrą Nowiną (kerygmatem) do tych, którzy utracili zmysł wiary i żyją tak, jakby Boga nie było. Nowa ewangelizacja jest szansą na uzupełnienie i ożywienie zbawczej działalności Kościoła.
Wybrana bibliografia
Krucina J. (Red.). Ewangelizacja. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej 1980.
Lauriot Prevost A. et M.: L’intégration au service de la nouvelle évangélisation. Guide pédagogique. Québec: Editions Néhémie 2011.
Lauriot Prevost A. et M.: Maunuel du nouvel évangélisateur. Principes, outils-clé et spiritualité. Paris: Salvator 2013.
Napiórkowski A.: Reforma i rozwój Kościoła. Duch Boży i instytucja. Kraków: WAM 2012.
Przyczyna W.: Ewangelizacja. W: Leksykon teologii pastoralnej. Rad. R. Kamiński, W. Przygoda, M. Fiałkowski. Lublin: TN KUL 2006 s. 254-257.
Sowa P., Kaproń K. (Red.).: Nowa ewangelizacja. Kerygmatyczny impuls w Kościele. Gubin: Wydawnictwo Przystanek Jezus 2012.
Steve B.: God is Dead. Secularization in the West. Oxford: Blackwell Publishing 2007.
United States Conference of Catholic Bishops. Strategic plan the New Evangelization. Journey with Christ: faith, worships, witness. Washington: USCCB 2013.
Urban J.: Ewangelizacja. W: Leksykon Teologii Fundamentalnej. Red. M. Rusecki, K. Kaucha, I. Ledwoń, J. Mastej. Lublin-Kraków: Wydawnictwo „M” 2002 s. 283-287.
[1] Zob. J-L. Moens, jw. s. 18-33.
[2] W. Przyczyna, jw. s. 255.
[3] Tamże s. 256.
[4] G. Ryś. Jezusowa nowa ewangelizacja… s. 13.
[5] Tamże s. 14-15.
[6] Orędzie zbawienia głoszone przez Jezusa Chrystusa i jego uczniów, szczególnie św. Pawła, w pierwszym rzędzie nie było skierowane do niewierzących, ale do Żydów, którzy całą ufność pokładali w Prawie oraz do pogan, którzy też byli religijni, tylko wierzyli w bożki i idole.
[7] D. Rey. Definicja nowej ewangelizacji i wyzwania stojące na jej drodze… s. 39.
Bp dr hab. Wiesław Śmigiel, prof. KUL, kierownik Katedry Teologii Pastoralnej Szczegółowej KUL, biskup pomocniczy diecezji pelplińskiej.
TEKST Z XXXIV OGÓLNOPOLSKIEGO SYMPOZJUM KATECHETYCZNEGO PT. NOWA EWANGELIZACJA- SLOGAN CZY WYZWANIE DLA KATECHEZY?